سقوط آزاد هوش مصنوعی

همه چیز از یک توییت شروع شد.

اوایل October 2025، یک تحلیل‌گر ناشناس در شبکه X (توییتر سابق) پستی منتشر کرد و در آن نوشت:

هوش مصنوعی مولد در آستانه سقوط است.

تحلیل گر مذکور نموداری ساده منتشر کرد که نشان می‌داد هزینه آموزش مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) به شکل نمایی رشد کرده، در حالی که درآمد شرکت‌ها تقریباً ثابت مانده است.

در کمتر از 24 ساعت، این توییت بیش از 2 میلیون بار دیده شد و هشتگ #AIBubble به ترند جهانی تبدیل شد. نتیجه؟ سهام شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه AI، از Nvidia گرفته تا Microsoft، بیش از 8 درصد سقوط کرد.

وال‌استریت این اتفاق را به شوخی، اما با نگرانی، “لحظه Big Short هوش مصنوعی” نامید.

چرا این اتفاق افتاد؟

برای فهم این بحران، باید کمی به عقب برگردیم.

از زمان عرضه ChatGPT در سال 2022، موجی از هیجان و سرمایه‌گذاری بی‌سابقه در دنیای فناوری شکل گرفت. شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران و حتی دولت‌ها میلیاردها دلار روی مدل‌های زبانی سرمایه‌گذاری کردند. اما پشت این شور و هیاهو، واقعیتی پنهان بود:

هوش مصنوعی مولد هنوز بیشتر هزینه است تا محصول.

مشکلات اصلی که موجب اصلاح روند رو به رشد هوش مصنوعی میشود موارد ذیل است:

1. هزینه‌های نجومی آموزش مدل‌ها

آموزش مدل GPT-4 حدود 100 میلیون دلار هزینه داشته است.

نسل‌های بعدی مانند Claude 3.5 و Grok-3 حتی از 300 میلیون دلار هم فراتر رفته‌اند.

توان محاسباتی لازم برای این مدل‌ها هر 18 ماه دو برابر می‌شود، چیزی شبیه به قانون مور معکوس.

2. درآمد هنوز فاصله زیادی با هزینه دارد

طبق گزارش‌ها، OpenAI در سال 2024 حدود 3.5 میلیارد دلار درآمد و در عین حال 5 میلیارد دلار زیان خالص داشته است.

شرکت‌هایی مانند Google DeepMind و Meta نیز با وجود هزینه‌های هنگفت، هنوز به سوددهی نرسیده‌اند.

3. کاربران حاضر به پرداخت نیستند

اکثریت کاربران از نسخه رایگان ChatGPT استفاده می‌کنند.

نسخه پولی (ChatGPT Plus) با وجود محبوبیت، تنها حدود 100 میلیون دلار درآمد ماهانه دارد، رقمی که حتی هزینه سرورهای چند روز OpenAI را جبران نمی‌کند، وضعیت برای شرکت های دیگر مانند گراک، جمینی حتی بدتر است!

چه شرکت های معامله Short بر روی سهام کمپانی های هوش مصنوعی باز کردند؟

چند صندوق سرمایه‌گذاری جسور، از جمله:

Scion Capital (همان صندوق مایکل بری در بیگ شورت)

ARK Invest (به صورت غیرمستقیم، با کاهش شدید سرمایه‌گذاری در AI)

چند هج‌فاند ناشناس

آنها میلیاردها دلار روی سقوط سهام Nvidia، Microsoft و OpenAI شرط بستند.

و در اکتبر 2025، برنده شدند.

آیا این پایان هوش مصنوعی است؟

خیر.

اما این لحظه، پایان هیجان کورکورانه است.

آنچه در آینده اتفاق می‌افتد:

1. تمرکز روی کاربردهای واقعی

شرکت‌ها دیگر مدل‌های بزرگ‌تر نمی‌سازند، بلکه روی بهینه‌سازی، تخصص‌گرایی و درآمدزایی تمرکز می‌کنند.

2. ظهور هوش مصنوعی کوچک و ارزان

مدل‌هایی مثل Phi-3 (مایکروسافت) یا Mistral که با هزینه‌ی کم، عملکرد بالا دارند، برنده می‌شوند.

3. ورود دولت‌ها

احتمال قانون‌گذاری روی مصرف انرژی و هزینه‌های آموزش مدل‌ها.

4. بازگشت اعتماد

اما فقط وقتی که سودآوری واقعی دیده شود.

خلاصه کلام:

هوش مصنوعی نمُرده است، فقط از خواب هیجان بیدار شده است، مثل اینترنت در سال 2000، یا مسکن در 2008، این یک اصلاح بازار است، نه پایان یک عصر و کسانی که حالا می‌فهمند هوش مصنوعی باید پول در بیاورد، نه فقط هزینه کند، برنده‌ی موج بعدی خواهند بود.